1915 olaylarını kendine konu alan film, Asuri Suryani soykırımını, olayın şahidlerinin tanıklığı, konuda yetkin araştırmacı ve tarihçilerin yardımıyla aydınlatmaktadır. Olayın başlangıç, gelişim ve sonuçları üzerinde İsveçli yazar ve tarihçi David Gaunt, yazar Taner Akçam, Ragıp Zarakolu, Suryani yazar Jan Bet-Sawoce ve Fehmi Bargello, Alman tarihçi Gabriele Yonan ve uluslararası hukuk uzmanı İsveçli yazar Over Bring detaylı bilgiler vermekte.
Film, İsveç Asur Federasyonu'nun bir projesidir. Tanınmış rejisör Aziz Said projeyi filme yüklen sorumlu kişi oluyor. Yaklaşık 95 dakika süre film, teknik ve kalite anlamında eksiksiz.
1915 olayları, ittihat rejiminin gayri müslimlerin kırımını esas alan fermanıyla başlıyor. Önce talan ve sürgün geliyor. Yolda, soğuktan ve yemek azlığından kırılmalar, sürgün edilenlere tuzak kurup gruplar halinde yok edilme, planın bir parçası oluyor. Kurtulanların asimilesi, kadın ve kızlarının evlilikle paylaşımı ve pazarlanması yaşanıyor. Ermeni kırımında rejimin rolü ve vurucu gücü direk öne çıkıyor. Suryanilerinki de ise, Diyarbakır valisinın İttihat iktidarından aldığı emri, yöredeki bazı Kürt aşiretleriyle birlikte uygulayarak sonuca ulaşıyor.
Film gösterilmeden önce Asur Federasyonu adına Afram Yakop kısa konuşma yapıp, projeye destek sunanlara teşekür etti. Daha sonra rejisör Aziz Said kısa olarak fılm çekimine değindi, bilgi verdi. Seyirciler her iki konuşmacıya çiçekler verdi.
Film, 1915 kırımına tanık edenlerın konuşmasıyla, Midyat'ta başlıyor. Mahallelerde saldırıya uğrayan evlerde halen var olan kurşun izleri gösteriliyor. Toplu saldırı karşısında yaşanılan panikle Suryanilerin Midyat'tan, Aynvardo köyüne kaçışı veriliyor. Tarihçiler ve yazarlar devreye giriyor ve o döneme ışık tutuyor. Analar, o dönemde çekilen acılara değiniyor. Aynvardo direnişi ve kırılmalar geliyor. Filmin sonunda, kalan çocukların toplu olarak trene bindirilip, bilinmeyene yapılan yolculukları ilgi çekiyor.
Yer yer soykırımda rol alan Kürtlerin rolüne değiniliyor. Katılan aşiret ve kişilerden bahsediliyor. Bu arada ölümden kaçan Suryanilere yardımcı olan Kürtler de anılıyor.
Son yıllarda, sayılı da olsa, 1915 olaylarına ilgi gösteren Kürt aydınları var. Bunların araştımaları kitap ya da makale şeklinde okunmaktadır.
Seyfo 1915 filminde, ittihak hükümeti eleştirilirken Türk aydınına, yazarlarına çok yönlü konuşma ve olayı analiz imkanı verilmektedir. Ancak filmde, 1915 olaylarında, Kürtlerin rolüne değinilmesine rağmen, Kürt aydını ve yazarlara bu konuda görüş belirtme imkanı yok denecek kadar sınırlı. Filmin bu yönü, dokümenter filmlerde çok taraflı ve tamamlayıcı olma anlamında, daha da güçlendirilebilinirdi. Yapılmadı.
Analiz: Gabar ÇIYAN
